Hệ Thống Chữa Cháy Sprinkler: Nguyên Lý Hoạt Động, Cấu Tạo Chi Tiết Và Vai Trò Trong Công Trình Hiện Đại

Trong bối cảnh an toàn phòng cháy chữa cháy đang trở thành yêu cầu bắt buộc trong mọi công trình xây dựng, hệ thống chữa cháy sprinkler (phun nước tự động) ngày càng chứng minh vai trò quan trọng trong việc phát hiện và dập tắt đám cháy ngay từ giai đoạn đầu, góp phần hạn chế thiệt hại về người và tài sản.

1. Hệ Thống Chữa Cháy Sprinkler Là Gì?

Sprinkler là hệ thống chữa cháy tự động bằng nước, được lắp đặt cố định trên trần nhà hoặc tường của các không gian dễ phát sinh cháy. Khi có đám cháy, nhiệt độ môi trường tăng cao sẽ kích hoạt đầu phun sprinkler, khiến nước từ hệ thống được phun ra để dập lửa kịp thời, trước khi lực lượng cứu hỏa có mặt.

2. Nguyên Lý Hoạt Động Của Hệ Thống Sprinkler

Nguyên lý hoạt động của hệ thống chữa cháy sprinkler dựa trên cơ chế phản ứng nhiệt và phun nước tại chỗ:

• Mỗi đầu sprinkler được trang bị một bóng thủy tinh nhỏ chứa dung dịch giãn nở nhiệt (thường là glycerin).

• Khi có cháy, nhiệt độ xung quanh tăng lên (thường từ 68°C đến 74°C, tùy thiết kế đầu phun).

• Dung dịch trong bóng thủy tinh giãn nở làm vỡ bóng, mở van ở đầu phun.

• Nước lập tức được phun ra từ đầu sprinkler theo hình nón ngược hoặc tia phun rải, giúp dập tắt ngọn lửa tại khu vực xảy ra cháy.

🔹 Lưu ý: Chỉ những đầu sprinkler gần khu vực phát sinh cháy mới được kích hoạt, giúp hạn chế thiệt hại do nước.

3. Cấu Tạo Chi Tiết Của Hệ Thống Sprinkler

Một hệ thống chữa cháy sprinkler hoàn chỉnh bao gồm các thành phần chính sau:

3.1. Đầu phun sprinkler (Sprinkler head)

Đây là bộ phận quan trọng nhất, gồm các chi tiết:

• Bóng thủy tinh (Bulb): Được nạp chất lỏng đặc biệt có khả năng giãn nở theo nhiệt độ. Khi nhiệt độ đạt ngưỡng, bóng thủy tinh vỡ ra, kích hoạt phun nước.

• Thân van (Frame): Giá đỡ gắn bóng thủy tinh và lò xo, thường làm bằng đồng hoặc hợp kim chịu lực.

• Tấm tản nước (Deflector): Nằm ở miệng đầu phun, có nhiệm vụ phân phối nước đều theo hình nón hoặc quạt để bao phủ khu vực cháy.

 

Có nhiều loại đầu phun khác nhau như:

• Pendent (hướng xuống dưới) – lắp trần.

• Upright (hướng lên trên) – lắp trong trần giả, kho xưởng.

• Side-wall (gắn tường) – cho hành lang hoặc không gian nhỏ.

3.2. Hệ thống đường ống dẫn nước

Gồm ống thép mạ, ống PPR hoặc ống HDPE chịu áp lực, phân chia theo sơ đồ mạng vòng hoặc mạng nhánh. Hệ thống này đảm bảo nước luôn sẵn sàng để được phun ra khi đầu sprinkler hoạt động.

3.3. Van kiểm tra & van báo động (Alarm Valve)

Van kiểm tra một chiều cho phép nước chỉ chảy một hướng – từ nguồn đến hệ thống. Van báo động được tích hợp còi hoặc kết nối hệ thống báo cháy khi nước bắt đầu chảy.

3.4. Trạm bơm chữa cháy (Fire Pump System)

Bao gồm:

• Máy bơm chính (Main pump): Đảm bảo áp lực và lưu lượng nước đạt yêu cầu.

• Máy bơm dự phòng (Diesel pump): Hoạt động khi mất điện.

• Bơm bù áp (Jockey pump): Duy trì áp suất trong hệ thống ở trạng thái chờ.

3.5. Nguồn nước chữa cháy

Thường là bể nước ngầm, bể trên mái, hoặc kết nối nguồn cấp nước thành phố, đảm bảo lưu lượng và thời gian cung cấp nước theo tiêu chuẩn TCVN 7336:2023 hoặc NFPA 13.

3.6. Tủ điều khiển trung tâm (Control Panel)

Quản lý, giám sát trạng thái của máy bơm, tín hiệu kích hoạt, điều phối toàn bộ hoạt động chữa cháy của hệ thống. Tủ có thể kết nối với hệ thống báo cháy tự động.

Tư vấn hệ thống chữa cháy

4. Các Loại Hệ Thống Sprinkler Phổ Biến

5. Vai Trò Của Hệ Thống Sprinkler Trong An Toàn Công Trình

• Phát hiện và xử lý cháy tức thì, hạn chế lan rộng.

• Tự động hoạt động không cần người điều khiển.

• Giảm thiểu rủi ro cho con người và tài sản.

• Là yêu cầu bắt buộc trong các tiêu chuẩn xây dựng hiện hành.

6. Kết Luận

Hệ thống chữa cháy sprinkler là giải pháp tối ưu, tiết kiệm và hiệu quả trong công tác phòng cháy chữa cháy cho các công trình hiện đại. Việc đầu tư đúng chuẩn ngay từ giai đoạn thiết kế và lắp đặt không chỉ bảo vệ con người và tài sản mà còn đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và nâng cao uy tín chủ đầu tư.